Heeft een bepaalde wijze van belonen van gewenst gedrag bij kinderen van 4 tot 8 jaar een blijvend effect op een positieve gedragsontwikkeling?

Geplaatst op 11 juli 2024

De vraag of belonen van gewenst gedrag bij kinderen tussen 4 en 8 jaar een blijvend positief effect heeft op hun gedragsontwikkeling blijft een complex vraagstuk. Hoewel onderzoek geen eenduidig antwoord biedt, zijn er diverse strategieën en interventies die deels effectief lijken te zijn. Het aanleren van sociaal-emotionele competenties en het creëren van een positief pedagogisch klimaat spelen daarbij een cruciale rol.

Strategieën om wenselijk gedrag te bevorderen

Om gewenst gedrag te stimuleren, hanteren leerkrachten verschillende strategieën zoals belonen, het stellen van duidelijke regels, en het bieden van positieve interacties tussen leerkrachten, leerlingen en ouders. Een positief pedagogisch klimaat, waarin leerlingen zich ondersteund en gewaardeerd voelen, blijkt essentieel voor het bevorderen van positief gedrag in de klas (Moerkens & De Braat, 2013).

Effectiviteit van belonen

Hoewel belonen een veelgebruikte strategie is, is het effect ervan op de lange termijn niet altijd duidelijk. Onderzoek suggereert dat beloningsstrategieën die gebaseerd zijn op samenwerking en coöperatie mogelijk effectiever zijn dan puur extrinsieke beloningen (Wah & Sim, 2019). Deze benaderingen bevorderen niet alleen individuele verantwoordelijkheid, maar versterken ook sociale bindingen en prosociaal gedrag binnen groepen.

Effectieve interventies

Verschillende interventies zijn onderzocht en lijken veelbelovend in het bevorderen van positieve gedragsontwikkeling:

School Wide Positive Behavior Support (SWPBS): Deze aanpak richt zich op het creëren van een positieve schoolcultuur door gedragsregels te implementeren, klassenmanagement te optimaliseren en motivatiesystemen te gebruiken (De Baat & Moerkens, 2013). SWPBS resulteert in verbeterde sociale competenties, een toename van prosociaal gedrag en een afname van probleemgedrag (McIntosh et al., 2011; Luiselli et al., 2005).

Taakspel: Een interventie gebaseerd op klassenmanagement waarbij leerlingen spelenderwijs leren om zich aan regels te houden. Taakspel resulteert in minder regelovertredend gedrag en bevordert positieve interacties tussen leerlingen en docenten (Griffioen, 2008).

Sociaal-emotionele vaardigheidstraining: Het aanleren van sociale en probleemoplossende vaardigheden blijkt effectief te zijn in het verminderen van agressief gedrag en het bevorderen van sociale competenties bij leerlingen (Petermann & Natzke, 2008).

Conclusie

Hoewel het effect van belonen op lange termijn niet volledig is vastgesteld, tonen diverse interventies aan dat een brede aanpak gericht op het creëren van een positief pedagogisch klimaat en het aanleren van sociaal-emotionele vaardigheden significant bijdraagt aan een positieve gedragsontwikkeling bij jonge kinderen. De combinatie van effectieve strategieën zoals SWPBS, Taakspel en sociaal-emotionele vaardigheidstraining lijkt veelbelovend voor het bevorderen van een gezonde sociale ontwikkeling in het onderwijs.

Geraadpleegde bronnen 

• BILD. (2016). The seven key questions about Positive Behaviour Support. Birmingham: BILD: British Institute of Learning Disabilities.
• De Baat, M. & Moerkens, M. (2013). Naar meer wenselijk gedrag op de basisschool.  Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut.
• Griffioen, I. (2008). De invloed van Taakspel op het gedrag van leerlingen en leerkrachten. Utrecht: Utrecht University.
• Hoffmann, K.F., Huff, J.D. Patterson, A.S. & Nietfeld, J.L. (2009). Elementary teachers’ use and perception of rewards in the classroom. Teaching and Teacher Education, 25(6),  p. 843-849.
• Kelm, J.L., McIntosh, K. & Cooley, S. (2014). Effects of Implementing School-Wide Positive Behavioural Interventions and Supports on Problem Behaviour and Academic Achievement in a Canadian Elementary School. Canadian Journal of School Psychology, 29(3), p. 195-212.
• Kern, L. & Clemens, N.H. (2007). Antecedent strategies to promote appropriate classroom behaviour. Psychology in the Schools, 44(1), p. 65-75.
• Luiselli, J.K., Putnam, R.F., Handler, M.W. & Feinberg, A.B. (2005). Whole-school positive behaviour support: effects on student discipline problems and academic performance. Educational Psychology, 25(2-3), p. 183-198.
• McIntosh, K., Bennett, J.L. & Price K. (2011). Evaluation of Social and Academic Effects of School-wide Positive Behaviour Support in a Canadian School District. Exceptionality Education International, 21(1), p. 46-60.
• NJi (2021a). School-Wide Positive Behavior Support. Retrieved: 15-11-2021.
• NJi (2021b). Taakspel. Retrieved: 15-11-2021.
• Petermann, F. & Natzke, H. (2008). Preliminary Results of a Comprehensive Approach to Prevent Antosocial Behaviour in Preschool and Primary School Pupils in Luxembour. School Psychology International, 29(5), p. 606-626.
• Vliek, L. & Weide, G. (2011). Sociaal gedrag in de klas: wat als het mis gaat? In Klarus, R. & Wardekker (Eds.), Wat is goed onderwijs? Bijdragen uit de pedagogiek. Amsterdam/Den Haag: Boom uitgevers.
• Wah, F. & Sim, T.N. (2019). Effects of reward pedagogy on spelling scores and prosocial behavDe vraag of belonen van gewenst gedrag bij kinderen tussen 4 en 8 jaar een blijvend positief effect heeft op hun gedragsontwikkeling blijft een complex vraagstuk. Hoewel onderzoek geen eenduidig antwoord biedt, zijn er diverse strategieën en interventies die deels effectief lijken te zijn. Het aanleren van sociaal-emotionele competenties en het creëren van een positief pedagogisch klimaat spelen daarbij een cruciale rol.