Bewegend leren in VO en MBO: versterken van taakgerichtheid en concentratie

Geplaatst op 7 augustus 2024

Bewegend leren wint steeds meer terrein in het onderwijs, zowel in het voortgezet onderwijs (VO) als het middelbaar beroepsonderwijs (MBO). Dit onderwijskoncept, waarbij beweging wordt geïntegreerd in het leerproces, blijkt veel voordelen te hebben voor taakgerichtheid en concentratie. Dit artikel verkent hoe bewegend leren kan bijdragen aan een effectievere leeromgeving, en hoe dit kan worden toegepast om de concentratie en taakgerichtheid van studenten te verbeteren.

Wat is Bewegend Leren?

Bewegend leren is een pedagogische benadering waarbij fysieke activiteit wordt geïntegreerd in het onderwijs om het leerproces te ondersteunen. Dit kan variëren van korte beweegpauzes tijdens de les tot het integreren van beweging in de lesinhoud zelf. Het idee is dat beweging niet alleen de fysieke gezondheid bevordert, maar ook cognitieve voordelen biedt die het leren kunnen verbeteren.

Voordelen van Bewegend Leren

1. Verbeterde Concentratie: Onderzoek toont aan dat fysieke activiteit de bloedcirculatie en zuurstoftoevoer naar de hersenen verbetert, wat kan bijdragen aan een betere concentratie. Studenten die regelmatig bewegen, kunnen zich vaak beter focussen op hun taken en minder snel afgeleid worden.

2. Verhoogde Taakgerichtheid: Door beweging te integreren in het leerproces, kunnen studenten actiever betrokken raken bij hun werkzaamheden. Dit kan helpen om hun taakgerichtheid te verhogen, omdat beweging kan zorgen voor een verhoogd energieniveau en een betere motivatie.

3. Minder Stress en Vermoeidheid: Bewegend leren kan helpen om stress en vermoeidheid te verminderen, die vaak leiden tot verminderde concentratie en motivatie. Door regelmatig te bewegen, kunnen studenten hun energie beter reguleren en een positievere leerhouding ontwikkelen.

4. Verbeterde Leerprestaties: Fysieke activiteit heeft een positieve invloed op de hersenfunctie en kan helpen bij het verbeteren van geheugen en leervermogen. Dit leidt vaak tot betere leerprestaties en een diepgaander begrip van de lesstof.

Toepassingen van Bewegend Leren in het VO en MBO

Bewegend leren kan op verschillende manieren worden geïntegreerd in het voortgezet onderwijs en het mbo. Hier zijn enkele praktische toepassingen:

1. Beweegpauzes: Korte pauzes waarin studenten actief kunnen bewegen, zoals stretchoefeningen of korte wandelingen, kunnen helpen om de concentratie te verbeteren en vermoeidheid te verminderen. Deze pauzes kunnen worden ingepland tussen langere periodes van zittend werk.

2. Actieve Lesmethoden: Integratie van beweging in de lesinhoud kan op diverse manieren, zoals door het gebruik van educatieve spellen die beweging vereisen, of door opdrachten waarbij studenten fysiek actief moeten zijn, zoals het uitbeelden van historische gebeurtenissen of het uitvoeren van praktische experimenten.

3. Bewegend Onderwijs: Het combineren van fysieke activiteiten met educatieve doelen kan studenten helpen om de lesstof op een meer betrokken en dynamische manier te leren. Dit kan bijvoorbeeld door vakoverstijgende projecten waarbij beweging een integraal onderdeel is van de leeractiviteit.

4. Lichamelijke Activiteit Integreren in Routine: Het integreren van lichamelijke activiteit in de dagelijkse routine van de les kan helpen om een cultuur van beweging te bevorderen. Dit kan door het gebruik van sta-bureaus, het aanbieden van beweegvriendelijke leeromgevingen en het stimuleren van actieve deelname aan groepsactiviteiten.

Impact op Taakgerichtheid en Concentratie

Bewegend leren heeft directe voordelen voor taakgerichtheid en concentratie, die cruciaal zijn voor academisch succes. Hier wordt besproken hoe beweging kan bijdragen aan het verbeteren van deze belangrijke leeraspecten.

Verbetering van Concentratie

Beweging kan de concentratie verbeteren door het bevorderen van de doorbloeding naar de hersenen en het verhogen van het zuurstofniveau. Dit zorgt ervoor dat de hersenen beter functioneren en kan helpen om de aandacht langer vast te houden. Bovendien kan beweging stress en spanning verminderen, wat vaak leidt tot een verbeterde focus en mentale helderheid.

Verhoging van Taakgerichtheid

Wanneer studenten actief betrokken zijn bij hun leerproces door middel van beweging, kunnen ze meer gefocust blijven op hun taken. Fysieke activiteit kan helpen om energie op te wekken en vermoeidheid te verminderen, wat de motivatie verhoogt en studenten helpt om hun taken met meer toewijding en aandacht uit te voeren.

Praktische Strategieën voor Implementatie

Voor het succesvol implementeren van bewegend leren zijn er enkele strategieën die docenten en onderwijsinstellingen kunnen overwegen:

1. Planning en Integratie: Plan beweegpauzes en actieve leeractiviteiten zorgvuldig in de lesroosters. Zorg ervoor dat beweging naadloos wordt geïntegreerd in de lesinhoud en dat de activiteiten passen bij de leerdoelen.

2. Creatieve Activiteiten: Ontwikkel creatieve en leuke beweegactiviteiten die aansluiten bij de leerinhoud. Dit kan variëren van educatieve spellen tot fysieke opdrachten die de lesstof tot leven brengen.

3. Gebruik van Technologie: Maak gebruik van technologie, zoals educatieve apps en interactieve tools, die beweging kunnen combineren met leren. Dit kan helpen om studenten meer betrokken en gemotiveerd te houden.

4. Feedback en Evaluatie: Verzamel feedback van studenten over de effectiviteit van beweegactiviteiten en evalueer de impact op hun concentratie en taakgerichtheid. Gebruik deze feedback om de activiteiten verder te optimaliseren en af te stemmen op de behoeften van de studenten.

Conclusie

Bewegend leren biedt een veelbelovende benadering voor het verbeteren van taakgerichtheid en concentratie in het voortgezet onderwijs en het mbo. Door beweging te integreren in het leerproces, kunnen studenten profiteren van de cognitieve en emotionele voordelen die fysieke activiteit met zich meebrengt. Door praktische strategieën te implementeren en creatief om te gaan met bewegend leren, kunnen docenten een dynamische en effectieve leeromgeving creëren die de betrokkenheid en prestaties van studenten bevordert. Bewegend leren is niet alleen een manier om de lichamelijke gezondheid van studenten te ondersteunen, maar ook een waardevolle strategie voor het verbeteren van hun academische succes en welzijn.

Geraadpleegde bronnen 

• Audiffren, M., & André, N. (2015). The strength model of self-control revisited: Linking acute and chronic effects of exercise on executive functions. Journal of Sport and Health Science, 4(1), 30-46.
• Basso, J. C., & Suzuki, W. A. (2017). The effects of acute exercise on mood, cognition, neurophysiology, and neurochemical pathways: A review. Brain Plasticity, 2(2), 127-152.
• Benzing, V., Heinks, T., Eggenberger, N., & Schmidt, M. (2016). Acute cognitively engaging exergame-based physical activity enhances executive functions in adolescents. PloS one, 11(12), e0167501.
• Budde, H., Voelcker-Rehage, C., Pietraßyk-Kendziorra, S., Ribeiro, P., & Tidow, G. (2008). Acute coordinative exercise improves attentional performance in adolescents. Neuroscience Letters, 441(2), 219-223. 
• Chang, Y. K., Labban, J. D., Gapin, J. I., & Etnier, J. L. (2012). The effects of acute exercise on cognitive performance: a meta-analysis.Brain research, 1453, 87-101.
• De Greeff, J. W., Bosker, R. J., Oosterlaan, J., Visscher, C., & Hartman, E. (2018). Effects of physical activity on executive functions, attention and academic performance in preadolescent children: a meta-analysis. Journal of Science and Medicine in Sport, 21(5), 501-507.
• De Jong, P. F. (1991). Het meten van aandacht: de constructie van aandachttests voor kinderen [The measurement of attention: The construction of attention tests for children. Delf: Eburon.
• Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology, 64, 135-168.
• Janssen, M., Toussaint, H. M., Van Mechelen, W., & Verhagen, E. A. (2014). Effects of acute bouts of physical activity on children's attention: a systematic review of the literature. Springerplus, 3(1), 410.
• Kennisrotonde (2017). Profiteren jongens en meisjes vergelijkbaar van bewegend leren?  Den Haag: Kennisrotonde. Geraadpleegd op 10 april 2019.
• Kontra, C., Goldinâ€ÂMeadow, S., & Beilock, S. L. (2012). Embodied learning across the life span. Topics in Cognitive Science, 4(4), 731-739.
• Li, J. W., O’Connor, H., O’Dwyer, N., & Orr, R. (2017). The effect of acute and chronic exercise on cognitive function and academic performance in adolescents: A systematic review. Journal of Science and Medicine in Sport, 20(9), 841-848.
• Schmidt, M., Benzing, V., & Kamer, M. (2016). Classroom-based physical activity breaks and children's attention: cognitive engagement works! Frontiers in Psychology, 7(1474).
• Tomporowski, P. D., McCullick, B., Pendleton, D. M., & Pesce, C. (2015). Exercise and children's cognition: the role of exercise characteristics and a place for metacognition. Journal of Sport and Health Science, 4(1), 47-55.
• Vazou, S., & Smiley-Oyen, A. (2014). Moving and academic learning are not antagonists: acute effects on executive function and enjoyment. Journal of Sport and Exercise Psychology, 36(5), 474-485.
• Verburgh, L., Königs, M., Scherder, E. J., & Oosterlaan, J. (2014). Physical exercise and executive functions in preadolescent children, adolescents and young adults: a meta-analysis. British Journal of Sports Medicine, 48(12), 973-979.
• Watson, A., Timperio, A., Brown, H., Best, K., & Hesketh, K. D. (2017). Effect of classroom-based physical activity interventions on academic and physical activity outcomes: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 14(114).