Dalton en Freinet onderwijsprincipes: toepassing voor volwassenen

Geplaatst op 13 augustus 2024

Dalton- en Freinetonderwijsprincipes zijn wereldwijd erkend vanwege hun innovatieve benadering van leren. Hoewel deze methoden oorspronkelijk zijn ontwikkeld voor kinderen, hebben ze ook waardevolle toepassingen voor volwassenen. In dit artikel verkennen we hoe deze onderwijsprincipes kunnen worden aangepast en ingezet om volwassenen te ondersteunen bij hun persoonlijke en professionele ontwikkeling.

Het Daltononderwijs

Het Daltononderwijs is gebaseerd op de filosofie van Helen Parkhurst en legt de nadruk op drie kernprincipes: vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid en samenwerking. Deze principes helpen leerlingen om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces, terwijl ze samenwerken met anderen in een gestructureerde omgeving.

Vrijheid in Gebondenheid

Vrijheid in gebondenheid houdt in dat leerlingen de vrijheid hebben om hun eigen leertraject te kiezen, binnen bepaalde kaders. Dit principe stimuleert zelfsturing en persoonlijke verantwoordelijkheid, waardoor leerlingen gemotiveerd worden om actief deel te nemen aan hun eigen leerproces.

Voor volwassenen kan dit principe worden toegepast in situaties waarin autonomie en zelfbeheer belangrijk zijn. Bijvoorbeeld in een werkomgeving waar medewerkers hun eigen projecten en prioriteiten kunnen kiezen, zolang deze passen binnen de organisatiedoelen. Dit bevordert creativiteit en innovatie, omdat medewerkers de vrijheid hebben om nieuwe ideeën te verkennen en te implementeren.

Zelfstandigheid

Zelfstandigheid in het Daltononderwijs moedigt leerlingen aan om zelfstandig problemen op te lossen en beslissingen te nemen. Dit bevordert kritische denkvaardigheden en zelfvertrouwen, omdat leerlingen leren om op zichzelf te vertrouwen en verantwoordelijkheid te nemen voor hun leerproces.

Voor volwassenen kan het ontwikkelen van zelfstandigheid cruciaal zijn voor professionele groei en loopbaanontwikkeling. Dit kan worden bevorderd door middel van cursussen en workshops die gericht zijn op het versterken van probleemoplossende vaardigheden, besluitvorming en leiderschap.

Samenwerking

Samenwerking is een belangrijk onderdeel van het Daltononderwijs, waarbij leerlingen worden aangemoedigd om samen te werken en van elkaar te leren. Dit versterkt sociale vaardigheden en teamgeest, en bereidt leerlingen voor op samenwerking in een diverse en complexe wereld.

Voor volwassenen kan samenwerking worden bevorderd door teamgerichte projecten en activiteiten op de werkvloer. Dit kan variëren van teambuildingoefeningen tot gezamenlijke probleemoplossende sessies, waarbij deelnemers leren hoe ze effectief kunnen communiceren en samenwerken met anderen om gezamenlijke doelen te bereiken.

Het Freinetonderwijs

Het Freinetonderwijs, ontwikkeld door de Franse pedagoog Célestin Freinet, richt zich op ervaringsgericht leren en democratische participatie in de klas. Het legt de nadruk op de ontwikkeling van een kritisch bewustzijn en de betrokkenheid van leerlingen bij hun eigen leerproces.

Ervaringsgericht Leren

Ervaringsgericht leren in het Freinetonderwijs houdt in dat leerlingen leren door middel van praktische ervaring en reflectie. Dit helpt hen om verbindingen te leggen tussen theorie en praktijk, en om hun begrip van de wereld om hen heen te verdiepen.

Voor volwassenen kan ervaringsgericht leren worden toegepast in professionele ontwikkeling door middel van stages, praktijkopdrachten en simulaties. Deze methoden stellen deelnemers in staat om te leren door te doen, en om hun vaardigheden en kennis in realistische situaties toe te passen.

Democratische Participatie

Democratische participatie in het Freinetonderwijs betekent dat leerlingen actief betrokken zijn bij beslissingen die hun leerproces beïnvloeden. Dit bevordert een gevoel van eigenaarschap en betrokkenheid, en helpt leerlingen om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerervaring.

Voor volwassenen kan democratische participatie worden gestimuleerd in organisaties door middel van participatief management en betrokkenheid van medewerkers bij besluitvorming. Dit kan leiden tot een meer inclusieve en betrokken werkcultuur, waarin medewerkers zich gewaardeerd en gehoord voelen.

Kritisch Bewustzijn

Kritisch bewustzijn is een kernprincipe van het Freinetonderwijs, waarbij leerlingen worden aangemoedigd om kritisch na te denken over de wereld om hen heen en om sociale rechtvaardigheid en verandering na te streven. Dit bevordert een diepgaand begrip van maatschappelijke vraagstukken en de motivatie om een positieve impact te maken.

Voor volwassenen kan kritisch bewustzijn worden ontwikkeld door middel van educatieve programma's en workshops die zich richten op sociale rechtvaardigheid, milieubewustzijn en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Deze programma's helpen deelnemers om een dieper begrip te ontwikkelen van de impact van hun acties op de samenleving en om bewustere keuzes te maken.

Praktische Toepassing van Dalton- en Freinetprincipes voor Volwassenen

De principes van Dalton en Freinet kunnen op verschillende manieren worden toegepast in volwasseneneducatie en professionele ontwikkeling. Hier zijn enkele praktische voorbeelden:

1. Autonomie en Zelfgestuurd Leren

Volwassenen kunnen worden aangemoedigd om hun eigen leerdoelen en -trajecten te bepalen, met toegang tot middelen en ondersteuning. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van online cursussen of zelfstudieprogramma's die flexibiliteit en autonomie bieden.

2. Teamgericht Werken

Organisaties kunnen teamgerichte projecten en samenwerking bevorderen door middel van interdisciplinaire teams en gezamenlijke probleemoplossende activiteiten. Dit bevordert niet alleen samenwerking, maar ook diversiteit en innovatie binnen de organisatie.

3. Ervaringsgerichte Workshops

Workshops en trainingen die gericht zijn op ervaringsgericht leren kunnen deelnemers helpen om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen door middel van hands-on activiteiten en reflectie. Dit kan variëren van leiderschapstrainingen tot technische vaardigheden die relevant zijn voor de specifieke werkomgeving.

4. Participatief Management

Organisaties kunnen participatief management implementeren door medewerkers actief te betrekken bij besluitvorming en beleidsontwikkeling. Dit bevordert een cultuur van open communicatie en betrokkenheid, en helpt om de motivatie en tevredenheid van medewerkers te verhogen.

Voordelen van Dalton- en Freinetprincipes voor Volwassenen

De toepassing van Dalton- en Freinetprincipes in volwasseneneducatie biedt verschillende voordelen, waaronder:

• Verhoogde Betrokkenheid: Door volwassenen de kans te geven om actief deel te nemen aan hun leerproces, worden ze meer betrokken en gemotiveerd om te leren.

• Verbeterde Vaardigheden: De nadruk op zelfstandigheid, samenwerking en ervaringsgericht leren helpt volwassenen om belangrijke vaardigheden te ontwikkelen die cruciaal zijn voor hun professionele en persoonlijke groei.

• Inclusieve Leeromgeving: Democratische participatie en betrokkenheid bevorderen een inclusieve leeromgeving waarin alle deelnemers zich gewaardeerd en gehoord voelen.

• Persoonlijke Ontwikkeling: De focus op kritisch bewustzijn en sociale verantwoordelijkheid stimuleert persoonlijke groei en bewustwording, wat volwassenen helpt om een positieve impact op hun gemeenschap en de wereld te maken.

Conclusie

Dalton- en Freinetonderwijsprincipes bieden waardevolle benaderingen voor volwasseneneducatie en professionele ontwikkeling. Door de kernprincipes van vrijheid, zelfstandigheid, samenwerking, ervaringsgericht leren, democratische participatie en kritisch bewustzijn toe te passen, kunnen organisaties en instellingen een leeromgeving creëren die volwassenen ondersteunt bij hun groei en ontwikkeling. Deze benaderingen bevorderen niet alleen de academische en professionele prestaties van volwassenen, maar dragen ook bij aan hun persoonlijke en maatschappelijke betrokkenheid. Door deze principes te integreren in volwasseneneducatie, kunnen we een meer inclusieve, betrokken en gemotiveerde samenleving bevorderen.

Geraadpleegde bronnen 

• Kennisrotonde. (2019). Aan welke voorwaarden moet de inzet van het VUT-model (bestaande uit plannings- en reflectiemomenten) voldoen om effectieve leerresultaten te behalen bij deelnemers aan inburgeringslessen met een gedifferentieerde en gepersonaliseerde lesaanpak? (KR.688). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2020a). Welke vormen van afstandsleren voor volwassen laagopgeleide deelnemers aan volwasseneneducatie die niet digitaal vaardig zijn, hebben een positief effect op het commitment en de zelfsturing? (KR. 1014) Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2020). Welke interactieve werkvormen in kleine groepen voor niet digitaalvaardige deelnemers bevorderen (naast klassikale en individuele werkvormen) het ontwikkelen van sociale en taalvaardigheden, gegeven de beperkende maatregelen vanwege COVID-19? (KR. 1013) Den Haag: Kennisrotonde.
• Lupi, C., De Greef, M., Segers, M. & Verté, D. (2010). Does adult education make a difference? The results of a survey in eight European countries. Maastricht: Maastricht University.
• Nederlandse Dalton Vereniging. (2020). Dalton Kernwaarden. Retrieved: 18-12-2020.
• Sins, P.H.M. & Van der Zee, S. (2015). De toegevoegde waarde van traditioneel vernieuwingsonderwijs: een studie naar de verschillen in cognitieve en niet-cognitieve opbrengsten tussen daltonscholen en traditionele scholen voor primair onderwijs. Pedagogische Studiën, 92, p. 254-273.
• Van der Ploeg, P. (2010). Dalton Plan: Origins and Theory of Dalton Education. Deventer: Saxion Dalton University Press.
• Vereniging voor freinetpedagogie. (2020). Celestin Freinet. Retrieved: 19-12-2020.