Close Reading - Werken aan dieper tekstbegrip in het basisonderwijs

>> Close Reading direct bestellen.

Begrijpend lezen is een belangrijk vak. Toch hebben veel leerlingen er moeite mee. Veel methoden voor begrijpend lezen zijn vooral gericht op het aanleren van leesstrategieën en woordenschat. De opkomst van Close Reading, ontwikkelt in Amerika, kun je zien als een reactie daarop en een oproep om bezig te zijn met een uitdagende tekst en je daar grondig in te verdiepen.
In het boek Close Reading - werken aan dieper tekstbegrip in het basisonderwijs vinden leerkrachten handvatten om succesvol met Close Reading aan de slag te gaan.

Dit boek bestaat uit zes hoofdstukken. In het kort is dit hun inhoud:

Hoofdstuk 1

Close Reading stelt het belang van een complexe, intrigerende tekst voorop. Maar hoe herken je zo’n tekst? Dit hoofdstuk benoemt factoren die een tekst complex maken. Verder vinden we een schema dat kan helpen een tekst te analyseren. Met behulp van niveaubeschrijvingen kunnen leerkrachten nagaan of een bepaalde tekst geschikt is voor de doelgroep. Het is belangrijk dat leerkrachten inzien dat ze niet alleen teksten aanbieden op het niveau van de jaargroep, maar juist ook meer complexe teksten die leerlingen aan het denken zetten. Dit stimuleert leerlingen ook tot langzamer werken of regelmatig teruglezen (double back). Vier gebieden zijn van belang voor het doorgronden van complexe teksten:

1. Lees- en (meta) cognitieve vaardigheden
2. Voorkennis en ervaring
3. Motivatie en betrokkenheid
4. Taakkenmerken.

Hoofdstuk 2

Kernelementen van Close Reading zijn:

1. Leerlingen zijn onderzoekers van de tekst.
2. Tekst wordt meerdere malen herlezen.
3. Leerkracht stelt vragen die gericht zijn op inhoud van de tekst en niet op persoonlijke beleving. Als het nodig is geeft hij ondersteuning in de vorm van instructie.
4. Close Reading bestaat naast andere leesvormen, zoals technisch lezen, leespromotie, stillezen of voorlezen.

Om een goede begrijpend lezer te worden is een leerkracht nodig die hardop denkend voordoet en de tekst bevraagt. En natuurlijk is een afwisselend aanbod van leesteksten van belang. Het is niet de bedoeling dat de leerkracht vooraf informatie geeft.

Close Reading verschilt met de traditionele begrijpend leesles op verschillende punten. In een schema staan deze verschillen uitgewerkt. Bijvoorbeeld: Bij de traditionele begrijpend leesles wordt voorkennis en achtergrondkennis benoemt. In een Close Reading sessie bedenkt de leerkracht vragen waardoor leerlingen geholpen worden de tekst te analyseren.

Close Reading is dieper graven in de tekst!

Hoofdstuk 3

In dit hoofdstuk komt de praktische kant van het plannen, organiseren en uitvoeren van Close Reading-sessies aan de orde. Toch is er niet één bepaalde manier van het onderwijzen van Close Reading. Leerkrachten moeten ook bereid zijn af te wijken van de planning en zich te voegen naar de praktijk. Tijdens de sessie stuur je bij als de ontwikkeling van leerlingen dat van je vraagt.
Hoe gaat Close Reading in de praktijk van alledag?

1. Zoek een tekst en bepaal het doel.
2. Maak tekstgerichte vragen; in de bijlagen in dit boek staan ideeën hiervoor.
3. Het voorbereiden van een tekst voor Close Reading-sessies; zorg voor ruimte om de tekst heen voor aantekeningen.
4. Het maken van aantekeningen en het modelen van het leesproces; maak het niet te bont met het maken van aantekeningen, anders zie je door de bomen het bos niet meer.
5. Het ondersteunen van leerlingen;
6. Het inzetten van verschillende groeperings- en samenwerkingsvormen
7. Het gebruiken van aanvulzinnen om het academisch taalgebruik te stimuleren

Verschillende voorbeelden van Close Reading geven een praktische indruk van hoe een sessie verlopen kan in de onder- midden- en bovenbouw.

Hoofdstuk 4

Het is belangrijk Close Reading te integreren in alle vakgebieden. Verschillende tekstsoorten komen daarbij aan bod, bijvoorbeeld: Verhalende teksten, informatieve teksten, instructieteksten, betogende teksten.
Digitale teksten lezen vraagt specifieke leesvaardigheden. Er is nog niet veel onderzoek naar gedaan, maar duidelijk is wel dat dit anders is dan van papier lezen.

De teksten bij Close Reading zetten leerlingen aan om moeite te doen, om er mee te worstelen.

Een lijst samengesteld met voorbeelden van teksten van verschillende schrijvers completeert dit hoofdstuk en is bedoeld om leerkrachten te prikkelen andere teksten te gebruiken dan ze gewend zijn.
Ongeveer 50 % van de teksten die leerlingen lezen zou informatief moeten zijn. In het vak geschiedenis kunnen allerlei soorten teksten gebruikt worden, zoals (auto)biografie, literaire non-fictie, historische teksten. Ook bij rekenen zijn er heel veel mogelijkheden om Close Reading te gebruiken. Juist bij redactiesommen en verhaalsommen wordt veel informatie gegeven en kan de leerkracht door de juiste vragen te stellen dieper met de leerlingen in de tekst doordringen.

Hoofdstuk 5

In dit hoofdstuk staan voorbeelden van instructie en werkvormen om taalvaardigheden zoals spreken, luisteren en schrijven tijdens een Close Reading-sessie te stimuleren. Belangrijk is het om argumenten te geven, argumenten te zoeken in de tekst en deze helder te formuleren. Met behulp van coöperatieve werkvormen kunnen leerlingen met elkaar over de tekst in gesprek. Het gebruik van aanvulzinnen kan leerlingen ondersteunen om juist te formuleren. Ook schrijven over de tekst kan verdiepend zijn.

Hoofdstuk 6

Hoe kun je de ontwikkeling van de leesvaardigheid van leerlingen beoordelen en monitoren? Formatief evalueren kan daarbij helpen.

Het verzamelen van data over leerlingen door formatief te evalueren is een belangrijk onderdeel van Close Reading.

In een schema wordt dit verder uitgewerkt en besproken.
In toegevoegde Bijlagen vinden we ideeën voor tekstgerichte vragen bij verschillende tekstsoorten. Verder is een Bijlage opgenomen met een leerlijn die inzicht geeft in de opbouw van vaardigheden die leerlingen ontwikkelen bij Close-Reading. Verschillende praktische materialen zijn via een wachtwoord te downloaden van de website www.uitgeverijpica.nl die bij dit boek hoort.

Recensie:

Dit boek is vooral gericht op leerkrachten en op de praktijk in de basisschoolklas. Leerkrachten krijgen antwoord op vragen als: Hoe bereid ik een lessenserie Close Reading voor? Hoe maak ik verbinding met andere (zaak)vakken? Hoe volg ik de ontwikkeling van mijn leerlingen?
Er staan veel voorbeeldteksten, tabellen en schema's in dit boek. Dat brengt de praktijkgerichtheid van het boek mee, maar ik kan me voorstellen dat sommige lezers scannend gaan lezen en stukken overslaan. Het boek is dan ook prima te gebruiken als bron van ideeën over het omgaan met teksten.

Begrijpend lezen blijft een vak in beweging. Close Reading wil laten zien dat het anders en beter kan. Jammer dat we daarbij niet om engelse termen heen kunnen en de Begrijpend leesles verandert in een Close Reading-sessie. Of er daadwerkelijk andere resultaten behaald worden, zal in de toekomst blijken. Sterk aan deze methode is in ieder geval dat uitdagende teksten (weer) centraal staan en geen leesstrategie die belemmerend kan werken.

N.a.v. Close Reading - werken aan dieper tekstbegrip in het basisonderwijs, Diane Lapp e.a. Nederlandse bewerking Tony van Dalen, Dortie Mijs en Marieke van Logchem, uitgegeven in samenwerking met Expertis, Uitgeverij Pica, 2018, 219 pag.

 

Bestellen

Het boek Close Reading is te bestellen via: